Ho là phản xạ bảo vệ tự nhiên của cơ thể nhằm loại bỏ bụi, vi khuẩn, dị vật hoặc dịch tiết khỏi đường hô hấp. Tuy nhiên, ho kèm đờm kéo dài trên 8 tuần ở người lớn (trên 4 tuần ở trẻ em) được coi là ho mạn tính. Nếu tình trạng này không cải thiện, đặc biệt khi đờm đặc quánh, nhiều vào buổi sáng, kèm khó thở hoặc tức ngực, người bệnh cần thăm khám sớm vì đây có thể là dấu hiệu của bệnh hô hấp mạn tính, trong đó có viêm phế quản mạn, hen phế quản, COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính).

Ho đờm lâu ngày - Khi nào cần lưu ý?

Nguyên nhân thường gặp của ho đờm lâu ngày

Ho đờm kéo dài không chỉ đơn thuần do cảm lạnh hay viêm họng. Dưới đây là các nhóm nguyên nhân chính:

Nguyên nhân do bệnh lý đường hô hấp

Viêm phế quản mạn tính: Tình trạng viêm kéo dài ở niêm mạc phế quản khiến tuyến nhầy hoạt động quá mức, tăng tiết dịch và đờm đặc, gây ho mạn tính.

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD): Thường gặp ở người hút thuốc lâu năm hoặc tiếp xúc môi trường ô nhiễm. Đặc trưng bởi ho đờm mạn tính, khó thở tiến triển.

Hen phế quản thể đờm: Hen không chỉ gây khò khè mà còn tăng tiết dịch nhầy, làm đường thở tắc nghẽn.

Giãn phế quản: Các ống phế quản bị giãn bất thường, tích tụ đờm và dễ nhiễm trùng tái phát.

Nguyên nhân do thói quen và môi trường

Hút thuốc lá, thuốc lào: Khói thuốc chứa hàng nghìn hóa chất độc hại, trong đó có tar và formaldehyde gây kích ứng và phá hủy lông chuyển ở niêm mạc phế quản, làm giảm khả năng tống xuất đờm.

Tiếp xúc môi trường ô nhiễm: Khói bụi công nghiệp, khí thải, hóa chất độc hại gây viêm mạn tính ở đường thở.

Nghề nghiệp có yếu tố nguy cơ: Thợ mỏ, công nhân hàn, xây dựng, in ấn, dệt nhuộm… thường hít phải bụi hoặc hơi hóa chất trong thời gian dài.

Nguyên nhân khác

Trào ngược dạ dày - thực quản: Axit trào ngược gây kích thích họng và đường thở, dẫn tới ho kéo dài.

Viêm xoang mạn tính: Dịch nhầy chảy xuống họng (hội chứng chảy dịch mũi sau) cũng là nguyên nhân thường gặp của ho đờm kéo dài.

Cơ chế hình thành đờm và vì sao khó long đờm

Niêm mạc đường hô hấp có lớp tế bào tiết nhầy và hệ thống lông chuyển để đưa dịch nhầy ra ngoài. Khi bị viêm hoặc tiếp xúc với tác nhân kích thích lâu ngày:

Tuyến nhầy tăng tiết quá mức → dịch đặc quánh, khó di chuyển.

Lông chuyển bị tổn thương hoặc liệt → mất khả năng đẩy dịch nhầy.

Viêm kéo dài → thành phế quản dày lên, lòng phế quản hẹp, đờm ứ đọng càng nhiều.

Chính vì vậy, người bệnh thường cảm giác nặng ngực, khò khè, phải gắng sức mới khạc được đờm.

Nguy cơ tiềm ẩn nếu ho đờm kéo dài

Không xử lý sớm ho đờm lâu ngày có thể dẫn đến:

- Tăng nguy cơ nhiễm trùng hô hấp tái phát: Đờm là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.

- Tiến triển thành COPD: Đặc biệt ở người hút thuốc hoặc tiếp xúc khói bụi nhiều năm.

- Suy giảm chức năng hô hấp: Khó thở khi gắng sức, giảm chất lượng cuộc sống.

- Biến chứng tim mạch: Tình trạng thiếu oxy mạn tính gây tăng áp phổi, suy tim phải.

Nguyên tắc xử lý ho đờm lâu ngày an toàn

Loại bỏ hoặc giảm tiếp xúc yếu tố gây hại

Ngừng hút thuốc lá, tránh khói thuốc thụ động.

Sử dụng khẩu trang đạt chuẩn khi làm việc trong môi trường ô nhiễm.

Cải thiện thông khí nơi ở và làm việc.

Điều trị nguyên nhân

Khám chuyên khoa hô hấp để xác định bệnh nền.

Điều trị đặc hiệu theo chỉ định của bác sĩ (kháng sinh, thuốc giãn phế quản, thuốc chống viêm… nếu cần).

Hỗ trợ long đờm, làm thông thoáng đường thở

Uống đủ nước để làm loãng dịch tiết.

Tập thở sâu, vỗ rung lồng ngực giúp tống đờm.

Sử dụng sản phẩm từ thảo dược như TPBVSK Thông phế Phúc Hưng có tác dụng long đờm, giảm viêm, phục hồi niêm mạc phế quản, giúp đường thở thông thoáng.

Khi nào cần đi khám ngay?

Người bệnh ho đờm lâu ngày cần thăm khám ngay nếu:

- Ho ra máu.

- Sụt cân nhanh, mệt mỏi kéo dài.

- Khó thở tăng dần.

- Đờm có màu vàng xanh kèm sốt cao.

Lời khuyên để phòng ngừa ho đờm mạn tính

Bỏ thuốc lá càng sớm càng tốt.

Tập thể dục hằng ngày, đặc biệt các bài tập thở.

Ăn nhiều rau quả giàu vitamin C, E để tăng sức đề kháng.

Giữ môi trường sống sạch sẽ, tránh bụi mịn và nấm mốc.