Ho kèm khạc đờm là phản xạ tự nhiên của cơ thể nhằm tống xuất các chất nhầy, vi sinh vật hoặc bụi bẩn ra khỏi đường hô hấp. Tuy nhiên, khi tình trạng này kéo dài nhiều tuần, đặc biệt ở người hút thuốc lá, nó có thể không chỉ đơn giản là phản ứng của phổi trước khói thuốc, mà còn là dấu hiệu cảnh báo bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) đang âm thầm tiến triển.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây COPD, chiếm hơn 80% trường hợp. Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia có tỷ lệ hút thuốc cao, đồng nghĩa với nguy cơ COPD gia tăng, đặc biệt ở nam giới trung niên.

Ho đờm lâu ngày - dấu hiệu không nên bỏ qua để nhận biết sớm COPD (Ảnh minh họa)

Vì sao người hút thuốc thường bị ho đờm?

Khói thuốc chứa hơn 7.000 hóa chất, trong đó có ít nhất 70 chất gây ung thư, cùng nhiều tác nhân gây kích ứng niêm mạc đường thở. Ở người hút thuốc:

Các lông chuyển của niêm mạc phế quản bị tê liệt hoặc phá hủy, khiến cơ chế tự làm sạch đường thở suy giảm.

Niêm mạc phế quản tăng tiết nhầy để “cố gắng” bẫy và loại bỏ chất độc, dẫn đến nhiều đờm hơn.

Phản ứng viêm mạn tính ở phổi và phế quản khiến thành đường thở dày lên, lòng ống hẹp lại.

Kết quả là người hút thuốc dễ bị ho mạn tính kèm khạc đờm, đặc biệt vào buổi sáng.

COPD - biến chứng nguy hiểm tiềm ẩn phía sau ho đờm

COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease – bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính) là tình trạng tổn thương và viêm mạn tính đường thở, gây khó thở không hồi phục hoàn toàn.

Liên hệ giữa ho đờm và COPD

Ho và khạc đờm kéo dài ≥ 3 tháng mỗi năm, trong ít nhất 2 năm liên tiếp, là tiêu chí chẩn đoán viêm phế quản mạn tính - một dạng lâm sàng của COPD.

Trong COPD, đờm thường đặc, dai, khó khạc, kèm khó thở tăng dần theo thời gian.

Cơ chế bệnh học của COPD ở người hút thuốc

Viêm mạn tính: Các tế bào viêm (đại thực bào, neutrophil, lympho T) hoạt hóa mạnh do khói thuốc, giải phóng enzyme phá hủy cấu trúc phổi.

Phá hủy nhu mô phổi: Mất tính đàn hồi, gây khí phế thũng.

Tắc nghẽn đường thở: Do thành phế quản dày lên và chất nhầy ứ đọng.

Nguy cơ và biến chứng

Giảm khả năng lao động, chất lượng cuộc sống suy giảm.

Tăng nguy cơ nhiễm trùng hô hấp tái diễn.

Biến chứng suy hô hấp mạn, tâm phế mạn (suy tim phải do bệnh phổi).

Nguy cơ tử vong cao nếu không điều trị kịp thời.

Khi nào người hút thuốc nên đi khám?

Bạn cần gặp bác sĩ khi có một hoặc nhiều dấu hiệu sau:

Ho đờm kéo dài trên 8 tuần.

Đờm đặc, vàng, xanh hoặc lẫn máu.

Khó thở khi gắng sức hoặc cả khi nghỉ ngơi.

Khò khè, nặng ngực thường xuyên.

Sút cân, mệt mỏi không rõ nguyên nhân.

Khám sớm giúp phát hiện COPD ở giai đoạn đầu, khi chức năng phổi chưa suy giảm nhiều, từ đó can thiệp kịp thời.

Giảm ho, long đờm và bảo vệ phổi: Giải pháp tổng hợp

Điều trị ho đờm ở người hút thuốc cần kết hợp thay đổi lối sống và hỗ trợ y học.

Ngưng hút thuốc - bước quan trọng nhất

Giúp làm chậm tiến triển của COPD.

Tăng hiệu quả của các phương pháp điều trị khác.

Giảm nguy cơ ung thư phổi, tim mạch.

Vệ sinh đường thở và môi trường sống

Sử dụng máy lọc không khí ở nhà.

Tránh tiếp xúc khói, bụi, hóa chất.

Uống đủ nước để làm loãng dịch nhầy.

Tập thở và vận động

Tập thở mím môi, thở cơ hoành giúp cải thiện thông khí.

Duy trì hoạt động thể chất phù hợp để tăng sức bền.

Hỗ trợ long đờm từ dược liệu tự nhiên

Một số dược liệu trong y học cổ truyền đã được nghiên cứu có tác dụng long đờm, giảm ho, tiêu viêm:

Tô tử: Giảm ho, tiêu đờm, giãn phế quản nhẹ.

Bán hạ chế: Hóa đàm thấp, giảm tiết dịch nhầy.

Cát cánh: Giúp đờm loãng, dễ khạc, kháng viêm đường hô hấp.

Ngũ vị tử: Bảo vệ tế bào phổi, cải thiện sức bền hô hấp.

Sự phối hợp hợp lý của các vị này trong các chế phẩm hỗ trợ hô hấp (như TPBVSK Thông phế Phúc Hưng) có thể giúp người hút thuốc giảm ho, làm sạch phổi và hỗ trợ ngăn ngừa biến chứng.

Kết luận

Ho đờm mạn tính ở người hút thuốc không chỉ là triệu chứng phiền toái mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo COPD - bệnh lý mạn tính nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và tuổi thọ.
Phát hiện sớm, thay đổi lối sống, kết hợp với các giải pháp hỗ trợ long đờm và bảo vệ phổi sẽ giúp làm chậm tiến triển bệnh, cải thiện chất lượng cuộc sống.