Ho đờm không chỉ là triệu chứng khó chịu tạm thời. Đối với người làm việc trong môi trường bụi bẩn, ô nhiễm như công nhân khai thác mỏ, thợ hàn, công nhân sản xuất xi măng, chế biến gỗ, xây dựng hay nhân viên vệ sinh công nghiệp… ho đờm kéo dài còn là dấu hiệu cảnh báo những tổn thương âm thầm của đường hô hấp.

Trong môi trường này, mỗi ngày người lao động hít phải hàng triệu hạt bụi siêu mịn, khí độc và tạp chất hóa học. Những tác nhân này bám dính vào niêm mạc phế quản, kích thích tiết dịch nhầy để tống chúng ra ngoài. Lâu dần, phản xạ ho trở thành mạn tính, đờm đặc quánh và khó khạc, dẫn đến đường thở không thông thoáng, cảm giác nặng ngực, khò khè.

Ho đờm ở người làm việc trong môi trường bụi bẩn - Vấn đề thường bị xem nhẹ (Ảnh minh họa)

Cơ chế bụi nghề nghiệp gây ho đờm

Bụi nghề nghiệp bao gồm nhiều loại khác nhau, mỗi loại có đặc tính gây hại riêng:

Bụi vô cơ (bụi xi măng, bụi silic, bụi than, bụi kim loại): Hạt bụi siêu mịn (PM2.5 - PM10) dễ dàng đi sâu vào phế nang, gây viêm mạn tính và xơ hóa nhu mô phổi.

Bụi hữu cơ (bụi bông, gỗ, giấy, thực phẩm): Có thể chứa vi sinh vật, nấm mốc, gây viêm phế quản dị ứng hoặc hen nghề nghiệp.

Khói hàn, hơi hóa chất: Chứa các hợp chất kim loại nặng và khí độc như CO, NO₂, SO₂… gây kích ứng mạnh đường thở.

Phản ứng của cơ thể khi hít phải bụi

Khi bụi xâm nhập, biểu mô đường hô hấp kích hoạt cơ chế phòng vệ:

- Tăng tiết chất nhầy: Các tuyến nhầy ở niêm mạc đường thở tăng hoạt động nhằm bao bọc và giữ lại các hạt bụi, hạn chế chúng xâm nhập sâu hơn vào phổi.

- Phản xạ ho tống đờm: Cơ chế ho giúp đẩy dịch nhầy chứa bụi và vi sinh vật ra ngoài, làm sạch đường thở.

- Huy động tế bào miễn dịch: Đại thực bào phế nang thực bào các hạt bụi và vi sinh vật. Tuy nhiên, khi tiếp xúc với bụi kéo dài và quá mức, phản ứng viêm mạn tính có thể xảy ra, dẫn tới tổn thương và phá hủy cấu trúc phổi.

- Hậu quả lâu dài là viêm phế quản mạn tính, giảm chức năng hô hấp, nguy cơ bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) và xơ phổi.

Dấu hiệu nhận biết ho đờm do bụi nghề nghiệp

Không phải mọi cơn ho đều giống nhau. Ho đờm ở người làm việc trong môi trường nhiều bụi có đặc điểm:

Ho dai dẳng trên 3 tháng/năm, kéo dài ≥ 2 năm liên tiếp (định nghĩa ho mạn tính).

Đờm đặc, màu trắng đục hoặc vàng nhạt; buổi sáng khạc ra nhiều hơn.

Khó thở, nặng ngực, khò khè khi gắng sức.

Tình trạng ho giảm khi nghỉ dài ngày, nhưng dễ tái phát khi trở lại môi trường làm việc.

Ở giai đoạn muộn, có thể kèm sụt cân, mệt mỏi, giảm sức bền.

Nguy cơ bệnh lý hô hấp tiềm ẩn

Nếu không xử lý triệt để, ho đờm do bụi nghề nghiệp có thể tiến triển thành:

Viêm phế quản mạn tính

Do niêm mạc phế quản bị viêm kéo dài, gây dày thành phế quản, tăng tiết nhầy, đường thở hẹp lại.

Phổi tắc nghẽn mạn tính - COPD

COPD là hậu quả nặng nề của tiếp xúc lâu dài với bụi, khói thuốc, hóa chất. Bệnh không hồi phục, gây khó thở tiến triển, giảm chất lượng cuộc sống nghiêm trọng.

Bệnh bụi phổi - xơ phổi

Các hạt bụi như silic, amiăng, than đá… tích tụ gây xơ hóa phổi, dẫn đến suy hô hấp mạn tính.

Nguyên tắc xử lý ho đờm an toàn cho người làm việc trong môi trường bụi bẩn

Giảm tiếp xúc với bụi

Sử dụng khẩu trang đạt chuẩn N95 hoặc P100.

Cải thiện hệ thống thông gió, hút bụi công nghiệp.

Vệ sinh nơi làm việc, giảm nguồn phát sinh bụi.

Làm sạch đường hô hấp

Uống đủ nước (1,5 - 2 lít/ngày) để dịch nhầy loãng hơn.

Xông mũi họng với nước muối sinh lý hoặc tinh dầu an toàn.

Luyện tập thở sâu, ho có kiểm soát để tống đờm.

Sử dụng hỗ trợ từ thảo dược

TPBVSK Thông Phế Phúc Hưng là sự kết hợp của nhiều dược liệu quý như Tô tử, Ngũ vị tử, Tỳ bà diệp, Bối mẫu, Cát cánh… giúp long đờm, giảm viêm, giãn phế quản và bảo vệ niêm mạc hô hấp. Sản phẩm an toàn khi dùng lâu dài, phù hợp cho người tiếp xúc bụi nghề nghiệp, hỗ trợ cải thiện thông khí và giảm ho khò khè, giúp cải thiện chất lượng hô hấp.

Lời khuyên của chuyên gia

BSYHCT Phạm Thu Hằng nhận định: “Ho đờm ở người làm việc trong môi trường bụi bẩn không nên chỉ coi là phản xạ bình thường. Đây là dấu hiệu của tổn thương đường hô hấp mạn tính. Bên cạnh biện pháp bảo hộ và kiểm soát môi trường, có thể sử dụng các sản phẩm thảo dược hỗ trợ để bảo vệ phổi lâu dài.”

Người làm việc trong môi trường bụi bẩn có nguy cơ cao bị ho đờm, khò khè và các bệnh hô hấp mạn tính như viêm phế quản, COPD. Việc giảm tiếp xúc bụi, làm sạch đường hô hấp và sử dụng hỗ trợ từ thảo dược là giải pháp an toàn, hiệu quả.